روزنامه نگاری - ترجمه: امید جهانشاهی

اشاره: انجام یک مصاحبه خبری گذشته از دانستن و بکار بستن تکنیک ها و مهارت‌های لازم و ضروری، نیازمند تدارک، آمادگی و دقایق و ظرایفی است که غفلت از آنها می‌تواند کار مصاحبه را مشکل یا غیر ممکن کند. مقاله زیر 10مورد از این نکات ساده اما مهم و ضروری را که خبرنگاران قبل، حین و بعداز هر مصاحبه باید به خاطر داشته و رعایت کنند یادآوری کرده‌است، باهم می‌خوانیم.

1) آماده باشید! همیشه درباره موضوع و شخصی که می‌خواهید با او مصاحبه داشته باشید، مطالعه کنید. از پرسش‌هایی که دستیار، کتاب و یا مدارک دیگر می‌توانند به آن پاسخگو باشند، بپرهیزید. هنگام تعیین زمان برای قرار مصاحبه از طرف بخواهید تا مدارک و منابع اطلاعاتی دیگری درباره موضوع مورد بحث پیشنهاد کند. مصاحبه شونده قدر علاقه شما را می‌داند و اغلب مدارک ارزشمندی را پیش از مصاحبه در اختیارتان می‌گذارد. مطمئن باشید که باتری‌های ضبط صوت شما کار می‌کنند. یک نوار اضافه به همراه داشته باشید، همین طور خودکار و دفترچه یادداشت.

2) قواعد مصاحبه را در ذهن مرور کنید! مطمئن باشید مصاحبه شونده از موضوع مصاحبه کاملا مطلع است. این موضوع به روند مصاحبه در جهت درست کمک می‌کند. به علاوه مصاحبه شونده باید بداند هر چه می‌گوید ضبط می‌شود. بهتر است این مهم اول مصاحبه یادآوری شود. با این همه بیشتر مقامات دولتی تجربه کافی در برابر رسانه‌ها دارند؛ تا زمانی‌که بعضی از مطالب خارج از ضبط و یا در پس زمینه است به آن اشاره کنند. اما برخی دیگر از کارشناسان متوجه تفاوت‌ها نمی‌شوند. به یاد داشته باشید که شاید توضیح روشنی نیاز باشد (مخصوصاً زمانی‌که شغل و زندگی شخص مورد نظر با نقل قول کردن در معرض خطر قرار می‌گیرد).

3) خوش قول باشید! بدترین تاثیری که می‌توانید روی مصاحبه شونده بگذارید، تاخیر در مصاحبه است.

4) تیزبین باشید! جزئیات مکان و مصاحبه را به دقت مشاهده کنید؛ این کار به رنگ‌آمیزی مطلبتان کمک می‌کند. اگر در خانه و یا محل کار با فردی مصاحبه می‌کنید، نگاه دقیقی به اطراف بیاندازید و از آنچه می‌بینید یادداشت بر دارید. مثلا ممکن است عکس های قدیمی وجود داشته باشد که یک نمای شخصی تر از اورا نشان می‌دهد. شاید شما مصاحبه را با یک پیش فرض درباره او شروع و با نظر کاملا متفاوتی تمام کنید. اما این دقیقا همان چیزی است که شخص مورد نظر شما می‌خواهد. سعی کنید با دیگران صحبت کنید؛ همکاران و دوستان و مطالبی که در مورد وی موجود است، تصویر روشن‌تر و برجسته تریاز وی ارائه می‌دهند.

5) مودب باشید! مصاحبه شونده را دستپاچه نکنید. مهم است که رابطه‌ای نزدیک و مودبانه با مصاحبه شونده داشته باشید. برخی از مصاحبه‌شوندگان برای راحت صحبت کردن به چند دقیقه زمان احتیاج دارند. حتی اگر فقط سی دقیقه برای مصاحبه زمان دارید، نباید شخص مورد نظرتان را هول کنید. اگر احساس کردید شخص مورد نظرتان عجله دارد، زمان‌تان را با او منطبق کنید. به یاد داشته باشید افراد متفاوتند و باید وقت بگذارید تا ارزشمندی منابع شما مشخص شود، مخصوصا زمانی که به  طرح سوال‌های تکمیلی احتیاج دارید و یا می‌خواهید از آنها به عنوان منبع برای گزارش‌های بعدی استفاده کنید. اگر مصاحبه خوب پیش برود ممکن است از زمان تعیین شده هم بیشتر شود. زمان زیادی را برای قرارهای مصاحبه در نظر بگیریدتا از نظر زمانی به مشکل بر نخورید.

6) گوش کنید اما اگر متوجه نشدید نگران قطع کردن کلامش نباشید! مخاطبان خود را در ذهن داشته باشید! توضیح دادن مطلب برای خوانندگان، یکی از دلایلی است که شما این مصاحبه را انجام می‌دهید. اگر شخص مورد نظر از زبان و یا توضیحات نامفهوم علمی که تنها برای هم سنخ‌های او قابل فهم است استفاده می‌کند. مودبانه صحبتش را قطع کرده و توضیحات بیشتری بخواهید. هرگز از ندانستن چیزی شرمنده نباشید.

7) سکوت طلاست! دیر یا زود مجبور خواهید شد از مصاحبه شونده پرسش‌هایی کنید که از پاسخ دادن به آنها اکراه دارد. زمانی که شروع به طرح چنین پرسش‌های تحریک آمیزی کردید، پاسخ‌ها احتمالا کوتاه و بی فایده خواهد بود که کلماتش به دقت انتخاب شده‌اند. حتی شاید هیچ جوابی نگیرید. اگر چنین اتفاقی افتاد، به چشم‌های شخص مورد نظر نگاه کنید و هیچ حرفی نزنید. در اغلب موارد طرف مقابل احساس ناخوشایندی می‌کند و مجدداً اطلاعات را در اختیار شما خواهد گذاشت. اگر این کار موثر نبود، سوال را دوباره بپرسید. همچنین می‌توانید بعدا منابع دیگری را جست وجو کنید که احتمالاً پاسخ سوال شما را دارند.

8 ) تماس چشمی خود را حفظ کنید! خبرنگاری که بیشتر زمان انجام مصاحبه را با خم شدن روی کاغذها و یا نگاه به دفترچه یادداشتش می‌گذراند، به اندازه یک نوار ضبط صوت مقابل صورت مصاحبه شونده آزار دهنده است. تا جای ممکن در حال یادداشت‌برداری، تماس چشمی‌تان را حفظ کنید. بیاموزید تا یادداشت‌ها را خلاصه شده بردارید، فقط گاه به گاه به پایین نگاه کنید، در این صورت می‌توانید روی مصاحبه تمرکز داشته باشید. این کار مصاحبه را بیشتر شبیه یک گفت و گو می‌کند و باعث می‌شود مصاحبه شونده راحت‌تر باشد.

9 ) قبل از رفتن! از مصاحبه شونده بپرسید که آیا حرف دیگری، سخن پایانی هست که فراموش کرده باشید. شاید مصاحبه شونده مشتاق باشد تا مطالب مفیدی مطرح کند اما شما حتی به فکرتان نرسیده که سوال کنید. بدون گرفتن شماره تماس و یا آدرس ایمیل و زمان مناسب برای طرح سوالات بعدی جلسه را ترک نکنید. همیشه از منابع دیگر سوال کنید. شاید همکاران یا دوستان مصاحبه شونده اطلاعات بیشتری داشته و یا برای گفت و گو با شما راغب باشند. از شخص مورد‌ نظرتان به خاطر در اختیار گذاشتن وقتش برای صحبت با شما، قبل از رفتن تشکر کنید.

10) بعد از مصاحبه فوراً یادداشت‌هایتان را بازبینی کنید! تا آخر روز و یا تا آخر هفته، برای بازبینی یادداشت‌هایتان صبر نکنید. تا زمانی که همه چیز در ذهنتان تازه است فوراً به سراغ آنها بروید. خلاصه نویسی خود را کامل کنید و مشاهدات خود را مشروح بنویسید. تا وقتی که یادداشت‌هایتان را بازبینی و مرتب نکرده‌اید از قرار گذاشتن با همکاران‌تان برای نوشیدن چای صرف‌نظر کنید.

منبع:http://www.hamshahritraining.ir/news-2852.aspx