اما به نظرم هابرماس با تاثیر پذیری از مارکس و هم فروید ، با ارائه نظریه کنش ارتباطی و بهتر بگوییم مفهوم « عقلانیت ارتباطی » که آنرا در بستر اندیشه وبر و کنش متقابل نمادین ساخته و پرداخته می کند ، « ارتباط » را بعنوان بهترین عامل « تحریف زدایی » از شخصیت انسانی مطرح می کند و در جهت تکمیل آراء مارکس و فروید حرکت می کند.

به نظرم وقتی هابرماس تحت تاثیر ماکس وبر میان « عقلانیت ذاتی » و « عقلانیت صوری » تمایز می گذارد و جامعه سرمایه داری را در کل « غیرعقلانی » می داند در جهت اندیشه مارکس حرکت می کند اما وقتی برای حل این معزل تحت تاثیر اندیشه کنش متقابل اجتماعی ، بجای تاکید بر بازسازی ساختاری ، انسانها را فاعل و سازنده ساختارهای اجتماعی دانسته و به درون زندگی اجتماعی وارد می شود ، از موضع مارکس بسی فراتر می رود.

نظریه کنش متقابل با تمایز گذاری میان من ( I ) و درمن ( Me ) و با تاکید بر این نکته که این انسانها هستند که موقعیتها را تفسیر کرده و ساختارهای حاکم بر زندگی اجتماعی شان را مرتب « بازتولید » می کنند ، ابزارهای قدرتمندی را در جهت تحریف زدایی از شخصیت انسانی پیش روی هابرماس می گذارد.

نظریه کنش متقابل اجتماعی ، « نظریه ارتباط » است. ارتباطی که با افراد ، اشیاء فیزیکی ( محیط فیزیکی ) ، اشیاء اجتماعی ( مثل گروه ها و سازمانهای اجتماعی ) و اشیاء انتزاعی ( مثل مفاهیم اخلاقی یا مذهبی و ... ) صورت می گیرد و انسان به « حقیقت » این اشیاء پی می برد ، که ویژگی های این حقیقت آن است که :

1- از قبل ( در جامعه ، فرهنگ و اجتماع ) وجود نداشته و در حین عمل کنش متقابل اجتماعی « آفریده » می شود و بنا به آثاری که از خود بجای می گذارد ، بر آن قضاوت می شود ( تحت تاثیر مکتب عملگرایی ، جان دیوئی ).

1-  از نگاه پدیدارشناسانه فرد نسبت به آن موقعیت خاص بر می خیزد.

2- ناپایدار بوده و مرتب در حال بازتولید و تفسیر دوباره است.

3- با واقعیت ملموس زندگی انسان ارتباط نزدیکی دارد.

4- این حقیقت کلی و انتزاعی نبوده و در واقع نوعی شناخت موضعی را شامل می شود و انسان بر این حقیقت مسلط بوده و در هر لحظه می تواند آنرا منطبق بر نیازهای عمیق خودش و شناخت تازه و تفسیرهای تازه تری که ارائه می کند ، بازسازی کند.

5- این حقیقت در فرآیند کنش متقابل بنا به ضرورت موقعیت ، « اضطراری و توافقی » است.

6- این حقیقت بر سرنوشت انسان تسلط قطعی نداشته و هر لحظه انسان می تواند به کمک I موضعی مخالف آنرا اتخاذ کند.

7- این حقیقت به لحاظ ریشه های پدیدارشناسانه ای که دارد ، با واقعیت پیچیده و چندبعدی انسان و فرآیند کنش متقابل بیشترین سازگاری را داشته و کمترین تحریف را باعث می گردد.

بدین طریق هابرماس با تکیه بر نظریه کنش متقابل نمادین ، و تاکید بر « ارتباط » در تمامی سطوح زندگی اجتماعی ، حتی موضع فروید نیز فراتر می رود و نظریه گسترده تری نسبت به او ( در سطح زندگی اجتماعی و فرآیند کنش متقابل میان انسانها و نه فقط حوزه ناخودآگاه فرد ) ارائه می کند.

 برگرفته ازوب لاگhttp://social-me.blogfa.com/post-91.aspx

نوشته شده توسط سینا درمورخه 31/4/1389 درساعت 9:50