ساز تار را در زیر مجموعه سازهای مضرابی ( زهی-زخمه ای ) سازهای ایرانی بررسی میکنیم 

شکل ظاهری - قسمت کاسه (شکم) خود به دو قسمت بزرگ و کوچک تقسیم شده که قسمت کوچکتر را "نقاره" می گویند
روی کاسه و نقاره تار پوست کشیده شده و خرک تار بر پوست کاسه تکیه کرده است . قسمت نقاره در انتهای بالائی به دسته (گردن) متصل شده است
دسته تار بلند ( 45 تا 50 سانتی متر ) است و بر کناره های سطح جلویی آن دو روکش استخوانی چسبانده اند . دور دسته دستان ها (پرده هایی عمود بر طول آن با فواصل معین) بسته شده، قطر هر دستان در اصوات اصلی دستگاههای موسیقی ایرانی ، کمی بیش از اصوات گذرا و کم اهمیت تر این موسیقی است . تعداد دستان ها امروزه 28 است ...ساز قدیمی با تعداد 25 دستان (بدون سه دستان ، یکی دستان اول و دوتای دیگر در فواصل وسط) نواخته می شده است
جعبه گوشی (سر) در انتهای بالایی دسته قرار گرفته و از هر طرف سه گوشی بر سطوح جانبی جعبه کار گذاشته شده است

تعداد سیم های تار شش است که از انتهای تحتانی کاسه شروع شده ، از روی خرک عبور میکند و در تمام طول دسته کشیده شده ، تا بالاخره به جعبه گوشی ها داخل و در آنجا به دور گوشی ها کشیده می شوند . سیم های شش گانه عبارتند از دو سیم سفید (پائین) که همصدا کوک میشوند ، دو سیم زرد (همصدا) ،یک سیم سفید نازک (بنام زیر) و بالاخره یک سیم زرد (بم) ، که دوتای آخری غالبا به فاصله اکتاو کوک میشوند
فاصله سیم های هم صوت سفید ، نسبت به سیم های زرد غالبا "چهارم" و سیم های سفید نسبت به سیم بم معمولا فاصله اکتاو یا هفتم را تشکیل میدهند (به این ترتیب اگر سیم های همصدای سفید را "دو" کوک کنیم ، سیم های زرد باید غالبا "سل" و سیم بم "دو" یا "ر" کوک شوند



بدیهی است کوک تار ، یعنی تنظیم فواصل سیم ها به یکدیگر ، ممکن است در دستگاهها و آوازهای مختلف تغییر کند
تار سازی است که نقش تکنوازی یا همنوازی ، هر دو را میتواند بر عهده بگیرد
وسعت صدای تار عبارتست از


تار با مضرابی کوچک از جنس برنج به طول تقریبی سه سانتی متر نواخته میشود . در قسمتی از نصف طول مضراب ، برای آنکه در دست های نوازنده راحت قرار گیرد ، با موم پوشیده شده است
تار سازی شهری است ...

از کتاب ساز شناسی تالیف پرویز منصوری

نوشته شده درمورخه 15/3/1389توسط سینا درساعت 12:35 بامداد