دهه 30 را به خاطر آورید . شاید ما نبودیم ولی تاریخ فراموش کردنی نیست . موسیقی ایرانی در دو دستگی سنت و بی راهه پیچ خطرناکی را در تاریخ خود طی می کرده است که نسبتا سلامت از آن گذشته است.

در آن سالها نیز مانند این سالها و سال های آینده روابط و سلیقه های شخصی دستی کارا در مطرح شدن یا نشدن سبک های هنری داشته اند . شاید سخت تر از امروز .

امروز هر کسی و هر جوانی به حال با چند نرم افزار کلیپ درست می کند ، روی سی دی می آورد و پخش می کند اما به یاد بیاورید که در گذشته ای نه چندان دور تکثیر آثار هنری هزینه های گزافی به همراه داشته است مخصوصا در تبلیغ یک ایده نو .

شاید بتوان این طور تعبیر کرد که 100 سال طول کشید تا مدیایی ارزان در دسترس هنردوستان قرار گیرد که آثار صوتی و تصویری را به راحتی تکثیر و پخش کنند . از زمان صفحه و ریل تا فلش کارت های 100 گیگابایتی امروز.

این تنها عاملی نیست که امروز سلیقه های گوناگون اجازه عرض اندام پیدا می کنند . حرمت ها هم شکسته شده است . روزی در این مملکت شاید ردیف و آموزش موسیقیایی با حرمت خویش اصالت موسیقی ایران را حفظ می کرد . حسن این سیستم این بود که شما واژگان غریبی همچون تحریر ریتمیک و ... را نمی شنیدید . لقب استاد حرمتی داشت که مردم جایگاه های هنری را با آن تعیین می کردند .

هر کسی خود به خود اجازه تدریس آثار دیگری را به خود نمی داد و ریش سفیدان موسیقی ایرانی حرمت داشتند در نتیجه برایند آموزشی موفق تر از امروز بوده است .

اما در هر زمان معرفی ساختاری نو با مشکل مواجه بوده است . بهمن رجبی در موسیقی ایران تاوان ساختار شکنی را داده است .

یعنی در روزگاری که رادیو تلویزیون و حتی کلاسها و... بر اساس رابطه های شخصی بوده است و ضمنا مانند امروز امکان فعالیت های شخصی و تکثیر کارها و .. هم نبوده است وی با درک بالا از ریتم و شناخت و تکنیک بالای تنبک هنر تنبک نوازی را بسیار دگرگون کرده است .

تدوین کتاب آموزشی وی که به جرعت تنها کتابی است که روند آموزشی منسجم و مرتب و هدف مند دارد ، تفکر وی نسبت به همراهی هر ساز ، نسبت به بعد تکنوازی و گروه نوازی ، و تفکری اجتماعی تر و نگاهی نافذ ترنسبت به محیط که یک نوازنده صرفا باید داشته باشد وی را در موسیقی ایرانی در جایگاه خاصی قرار می دهد .

امروز در ایران بدون شک کسی نیست که شبیه وی ساز نزند . و بدون شک او بی مانند ساز می زند . یعنی حتی سبک های هم دوره وی به مرور زمان از نظر دست گرفتن ساز تکنوازی همراهی با سازهای دیگر تا حدی شبیه به چیزی شده اند که وی سال 36 به بعد به آن معتقد بوده و اجرا می کرده است .

همه تنبک نوازان معاصر وی و بعد از وی جملات وی را نا خود آگاه و خودآگاه استفاده کرده اند با این تفاوت که اخلاقیات بهمن رجبی باعث شد تا سالیان دراز هر قطعه ای که نواخت را معرفی کند که از کجا آمده از کجا الهام گرفته شده مثلا دو میزان اولش از کیست و ... ولی نسل بعدی حتی منکر حضور پرقدرت مکتب وی در صحنه موسیقی ایرانی شد .

نقش قطعات وی که سالها پیش ساخته شده است در تکنوازی های امروز تنبک نوازان گاهی بیشتر از حضور خود تنبک نواز روی صحنه است با این تفاوت که او همیشه در مورد حسین تهرانی گفته است :بلبل از فیض تو آموخت سخن و اینکه اگر آن پیر مرد نبود ما هم نبودیم ....

آیا نسل بعدی این کار را کرده است ؟

اصلا امروز مد موسیقی ایرانی از زیر بته بار آمدنست ...عده زیادی مشکل غریبی با استاد معلم مربی یا پیشکسوت دارند و معتقدند که خودشان مادر زادی تکنیک و علم و سلیقه موسیقیایی پیدا کرده اند . خوشبختانه در تاریخ هنر این گونه عقاید محکوم به مرگ اند . چرا خوشبختانه چون این عقیده باعث غرور و تکبر می شود و این در کارها منعکس است اکثر کسانی که این گونه تبلیغ می کنند شاگردان مطرحی هم ندارند . شاخه هنری باید بتواند رشد کند و شاگرد تربیت کند و راهی فراسوی آیندگان بگذارند و گرنه بنده بسیار خوب تار بزنم ولی هیچ شاگردی نداشته باشم این تفکر محکوم به مرگ است .

برای ارزش شناسی هر اثر هنری پارامتر های گوناگونی دخیل است :

نظم و هارمونی قطعه ، تکنیک ، گوش نوازی ، نوآوری و آینده دار بودن از پارامتر های فراموش شده امروزند . یعنی فقط هر چیزی را تند بزنید، تبریک می گویم شما تنبک نواز شده اید .

امروز در موسیقی ما فراموش شده است که بهمن رجبی جوان نوآوری که بدعتی گذاشته باشد نیست . اصلا سبک وی دیگر سبک نویی نیست ! سبک های جدیدی نه به آن قدرت بلکه پس از آن آمده اند که دارند در امتحان سخت تاریخ هنر تکاپو می کنند که باقی بمانند . زمان ثابت می کند که این ها ماندنی اند یا می روند .

دوستان امروز بهمن رجبی 66 ساله است و پس 30 سال از انتشار کتاب پژوهشی وی هنوز تنبک نوزان بسیاری آن را نخوانده اند . بسیاری از کسانی که وی را متهم به مواردی می کنند حتی یک قطعه از وی نشنیده اند . عزیزی به شاگردان خود گفته بود بهمن رجبی چیزهایی که نوشته خودش اجرا نمی کرده بعد ها ما زدیم! دیگری گفته بود او مرده! مگر او چه کاری کرده و .. هم که زیاد می گویند .

خوشبختانه پس از 38 سال سخنرانی و کپی کارها و نوشته امرو تنبک نوازان زیادی چه شاگرد وی بوده اند چه نه سعی می کنند مانند او ساز بزنند اما اگر واقع بینانه ببینیم هنوز ریز های وی رنگ دیگری دارد . هنوز کسی را نمی توانیم متصور باشیم تا با یک ارکستر 80 نفری یک تنه روی سمفونی نایت موتسارت تنبک بزند و دست اندکاران موسیقی کلاسیک در تعجب بمانند که به غیر از بابا کرم مگر چیز دیگری هم با تنبک می توان زد ؟؟

فراموش کردن وزنه ای این چنینی در موسیقی ایرانی امر غیر ممکنی است .

بعد دیگری که در شخصیت وی بسیار قابل تامل است بعد زیبا شناسی و جامعه شناسی وی و نگاه به محیط پیرامون است . 6 سال برای یک جمله از جامعه ای که سراسر تضاد و مقاومت نسبت به یک تفکر انسانی است دور ماندن و برگشتن و کار کردن را شما چگونه تلقی می کنید ؟

سالهای بدون وقفه تدریس بدون نگاه صرف مادی ، تالیف کتاب و سخنرانی در راستای روشن کردن ذهن مردم نسبت به وقایع اطراف از ویژگی های بزرگ این آزاد مرد است . مقاومت وی مثال زدنی است . سخنرانی او در فرهنگسرای بهمن سال 73 برای همه هنردوستان همه رشته ها از لحاظ بعد جامعه شناسی و زیبا شناسی حائظ اهمیت و جذاب است .

خوشبختانه وی در 66 سالگی هنوز ثابت قدم پر انرژی خلاق و جدی است و در مسیر خود با احدی شوخی ندارد.برخی اورا به تکرار متهم می کنند مرا یاد خبرنگاری می اندازند که از بهرام بیضایی گله کرده بود چرا سوژه های کارهایتان گاهی تکراری است و وی گفته بود تا موقعی که این آرمان ها تحقق نیابند و خوسته ام براورده نشود من در همین مسیر می نویسم ! رجبی از حکومت رابطه بر ضابطه از زیباشناسی از دست های رسانه ها و غیرو و غیره شکایت داشته خوب هنوز هم دارد پس مسیر خود را به حق ادامه خواهد داد .

چیزی که مرا به اعتقاداتم در باره او مطمئن تر می کند این است که تکثیر کارهایش و سخنرانی های اخیر با وجود واقع بینی که نظام موسیقی ما آن را بر نمی تابد و لحن تندش او را مقبول تر از پیش در جامعه موسیقی ایران و در بین هنرجویان می بینیم و این یعنی رشد فکری جامعه نسبت به هنر که بخشی از تلاشهای بهمن رجبی به همین منظور بوده ، او که بارها گفته : حجرالاسود من روشنی ذهن شما